سراب‌های نهاوند علاوه بر ایجاد جاذبه گردشگری در تأمین آب مورد نیاز کشاورزی این شهرستان اهمیت بسزایی دارد که باید این ظرفیت را پاسداشت.
سراب‌های نهاوند علاوه بر ایجاد جاذبه گردشگری در تأمین آب مورد نیاز کشاورزی این شهرستان اهمیت بسزایی دارد که باید این ظرفیت را پاسداشت.
به گزارش فارس، از مهرماه سال 1375 تا مهرماه سال 1392، سطح آب زیرزمینی در شهرستان نهاوند 12.8 متر افت داشته به طوری که با کسری مخزن معادل 292 میلیون متر مکعب رو‌به‌رو شدیم.
به طور متوسط در سال‌های گذشته نیز سطح آب زیرزمینی دشت نهاوند در هر سال 75 سانتیمتر افت داشته است.
بنابر آمار رسمی جهاد کشاورزی نهاوند از سال 1384 تا سال 1394 به میزان 53 میلی‌متر در سال میزان بارندگی افت داشته و آورده سالانه رودخانه‌های شهرستان از 430 میلیون متر مکعب در سال 1384 به 171.86 میلیون متر مکعب در سال 1393، کاهش داشته است به طوری که کاهش چشمگیر بارندگی موثر طی سال‌های اخیر موجب عدم ایجاد رواناب و خروجی از حوزه آبریز شده است.
سراب‌ها در شهرستان نهاوند از اهمیت بسیاری در حوزه گردشگری و کشاورزی برخوردار هستند. هرچند این سراب‌های در حال حاضر مشکل خاصی ندارند اما استفاده خارج از قاعده و رعایت نکردن مسائل زیست‌محیطی می‌تواند حیات این سراب‌ها را به خطر اندازد، به ویژه اینکه این امکان در جذب گردشگر بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند نقش موثری از خود برجای بگذارد.
امروز باید بتوانیم از سراب‌های موجود حفاظت کنیم تا در آینده به سرنوشت دشت‌های حاصلخیز استان همدان دچار نشوند و نیاز به برنامه‌های احیا پیدا نکند.
طبیعی است رعایت حق‌آبه‌های کشاورزی، محیط زیست و رودخانه‌های حوزه آبریز کرخه می‌تواند در حفظ و پایداری این پدیده‌های خدادادی مثمر ثمر باشد.
373 میلی‌متر متوسط بارندگی نهاوند
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند با بیان اینکه 51 درصد جمعیت این شهرستان روستایی هستند، اظهار کرد: متوسط بارندگی سالیانه در نهاوند به 373.7 میلی‌متر، حداکثر بارندگی 547.9 میلی‌متر و حداقل آن به 211.5 میلی‌متر می‌رسد.
احمد باقری با بیان اینکه 26.9 درصد بارندگی‌‌ها در پاییز، 44.7 در زمستان، 25.3 در بهار و 0.5 در تابستان رخ می‌دهد، افزود: حداقل تبخیر در آذرماه معادل 18.9 میلی‌متر و حداکثر در مردادماه معادل 375.1 میلی‌متر است.
وی با بیان اینکه حداقل تبخیر سالانه 1351.3 میلی‌متر در سال و حداکثر 2114.2 میلی‌متر در سال است، تصریح کرد: در شهرستان نهاوند اقلیم نیمه خشک خفیف، نیمه‌خشک میانه، نیمه مرطوب و مرطوب مشاهده می‌شود که بیشترین وسعت منطقه دارای نیمه خشک خفیف است.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان نهاوند با تأکید بر اینکه مجموع کل بارندگی در سال به 538 میلیون مترمکعب می‌رسد، ادامه داد: از این مقدار 130 میلیون متر مکعب در سفره نفوذ کرده که مقدار 175.2 میلیون متر مکعب آن از طریق قنوات، چشمه‌ها و سراب‌های موجود از سفره تخلیه می‌شود.
وی با بیان اینکه مجموع کل آب استحصالی در شهرستان نهاوند 892.3 میلیون متر مکعب در سال است، خاطرنشان کرد: در نهاوند 211 دهنه سراب و چشمه با دبی 17.6 لیتر در ثانیه و میزان آب استحصالی 115.5 میلیون متر مکعب در سال، وجود دارد.
وجود 14 سراب در نهاوند
باقری با بیان اینکه نهاوند دارای 14 دهنه سراب است، گفت: گاماسیاب، گیان، کنگاور کهنه، فارسبان، گنبد کبود، ورآینه، بنفشه، فینیجان، ملوسان، فاماساب، وشت، باروداب، قیصریه و پهلوان مساقی سراب‌های شهرستان نهاوند را تشکیل می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه 40 درصد آب مورد نیاز کشاورزی از محل سراب‌ها تأمین می‌شود، اظهار کرد: تا ابتدای سال زراعی جاری همه ساله شاهد کاهش آب سراب‌ها بودیم اما در سال جاری به شرایط اولیه رسیدند و امیدواریم که این وضعیت ادامه پیدا کند.
مدیر جهاد کشاورزی نهاوند با بیان اینکه در فصل کشاورزی و باغداری از آب سراب‌ها استفاده می‌شود، افزود: مشکل این است در فصلی که نیاز به آب نیست، هیچ نوع ذخیره‌سازی صورت نمی‌گیرد.
وی با بیان اینکه کشاورزها باید به سمت کشت محصولات کم‌آب‌بر پیش بروند و تغییر الگوی کشت رخ دهد، تصریح کرد: در حال حاضر آبیاری‌های میکرو که شامل قطره‌ای و موضعی‌ای می‌شود در دستور کار قرار گرفته است.
40 درصد اراضی کشاورزی نهاوند مجهز به آبیاری تحت فشار
باقری با تأکید بر اینکه 40 درصد از اراضی نهاوند مجهز به آبیاری تحت فشار است، ادامه داد: 2 هزار هکتار نیز پرونده آماده برای تجهیز به آبیاری تحت فشار وجود دارد و تنها در انتظار ابلاغ اعتبارات دولتی هستیم، تا آنها نیز به آبیاری‌های نوین مجهز شوند.
وی با بیان اینکه اخذ حق‌آبه توسط دولت به استفاده بهینه از آب‌های جاری کمک خواهد کرد، گفت: اداره امور آب در شهرستان برای هر کشاورز با توجه به مساحت زمین، حق‌آبه در نظر گرفته، که این امر در مصرف بهینه و صرفه‌جویی آب تأثیرگذار است.
مدیر جهاد کشاورزی نهاوند با اشاره به اینکه نصب کنتور هوشمند بر چاه‌های کشاورزی در حال انجام است، اظهار کرد: مجموعه این اقدامات در راستای حفظ منابع آبی به ویژه سراب‌های شهرستان است.
وی افزود: در سال‌هایی که بارندگی مناسب رخ داده است، آب باقیمانده به استان‌های دیگر رفته و به رودخانه کرخه می‌پیوندد.
باقری با بیان اینکه رودخانه گاماسیاب نخستین سرچشمه کرخه است، تصریح کرد: اداره امور آب نهرهای اصلی انتقال آب را کانال‌گذاری کرده و جهاد کشاورزی نیز تا جایی که اعتبارات اجازه داده، این اقدامات را برای نهرهای فرعی انجام داده و برای ادامه کار در انتظار ابلاغ اعتبارات هستیم.
وی با اشاره به اینکه حدود یکهزار کیلومتر کانال طراحی شده در اراضی کشاورزی به ویژه باغات داریم، ادامه داد: حدود 25 درصد از آن محقق شده و با تأمین اعتبارات بقیه کار نیز انجام خواهد شد.
جلوگیری از برداشت‌های اضافی از سراب‌ها
مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای همدان نیز با بیان اینکه سراب‌ها پدیده خدادادی است، خاطرنشان کرد: گروه‌های گشت و بازرسی آب‌منطقه‌ای به صورت مداوم نظارت دارد تا موتور پمپ در سراب‌ها برای برداشت آب انجام نشود.
مرتضی عزالدین گفت: اگر موتور پمپی بدون حق‌آبه نصب شده و از مسیل رودخانه اضافه برداشت داشته باشد، با آن برخورد خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه سراب‌ها به رودخانه گاماسیاب سرازیر می‌شود، اظهار کرد: استان‌ها از رودخانه‌ها حق‌آبه دارند که با توجه به آن از این منابع آبی استفاده می‌کنند، البته در تابستان آبی از استان خارج نمی‌شود.
میزان برداشت از سراب‌ها تعیین شده است
این مسؤول با بیان اینکه در زمستان استان‌های پاییندست همدان مانند کرمانشاه، از رودخانه گاماسیاب حق‌آبه دارند، افزود: اهالی منطقه برای استفاده از این آب‌ها سند دارند و هر فرد به خوبی می‌داند چقدر باید برداشت کند و در صورت تخلف با افراد خاطی برخورد خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه سراب‌های مهم مانند گیان و گاماسیاب مشکل خاصی نداشته و وضعیت مناسبی دارند، تصریح کرد: سراب‌های بسیار زیبا هستند و برای نگهداری از آنها مردم باید موارد لازم را رعایت کنند تا از آلودگی آب‌ها جلوگیری شود.
به سراب‌های زیبای نهاوند، میتوان لقب «بهترین ظرفیت برای گردشگری استان» را داد که زیرا فضای دلنشین این منطقه و آب‌های خروشان آن زیباترین و مناسبترین شرایط را برای جذب گردشگر ایجاد کرده است.
