تابناک گیلان: مجتمع دخانيات گيلان يکي از معدود کارخانههاي سرپاي شهر است اما ادامه حيات آن، نفس اهالي محله دخانيات رشت را به شماره انداخته است.به گزارش مهر، کارخانه دخانيات واقع در سه کيلومتري جاده رشت به فومن است که زماني اطراف آن خالي از سکنه بود و به نوعي در خارج از شهر قرار داشت ولي چندين سال است به دليل وسعت بياندازه رشت و جلوگيري نکردن از ساخت و ساز در اين محله، پشت کارخانه، خانه سازيهاي فراواني شده و هم اينک محله دخانيات که نام خود را وامدار کارخانه دخانيات است، در محدوده شهرداري منطقه چهار رشت قرار گرفته است.
گشتي در اين محله و توجه به اندازه خانههاي واقع در آن واقعيتي تلخ به نام حاشيه نشيني را بر ملا ميکند. بناهايي در يک تا دو طبقه در زمينهايي با وسعت بسيار کم، حياطهايي به اندازه تردد يک خودرو و شايد کوچکتر، خانههايي تنها با يک پنجره نورگير وگاه ساخته شده بر سطح زمين مرطوب گيلان. کوچه پس کوچههاي تنگ و باريک، محلهاي شلوغ و فاقد امکانات شهري و از همه بدتر دود همراه با بوي توتون که از فنهاي بزرگ پشت کارخانه، گازهاي سميرا به محيط تزريق ميکند.
رنج ساکنان اين محله تنها کم برخورداري از امکانات شهري نيست. نفسهايي که به شماره افتاده و آلودگيهايي که گريبان مردم اين محل را گرفته، تنها بخشي از ارمغان همجواري با کارخانه دخانيات است که سلامت ساکنان به خصوص کودکان و سالمندان را تهديد ميکند.
ساکنان اين محل سالها است که از دود اين کارخانه و گازهاي اين شرکت توليدي به مسئولان شکايت کردهاند ولي به گفته ساکنان اين محل نه تنها درباره هواي آلوده اين منطقه اقداميصورت نگرفته که حتي مسئولان براي ورود فاضلاب اين کارخانه به تالاب عينک- يکي از جاذبههاي طبيعي شهر رشت- نيز چاره انديشي نکردهاند.
ماه بانو، يکي از ساکنان محله دخانيات که خانهاش دقيقا پشت کارخانه قرار گرفته از رنجهاي همسر جانبازش براي مهر تعريف ميکند از همسري که اگرچه سيگار نميکشد اما دکترها به خاطر مشکل قلبي و ريوي جوابش کردهاند و از کار افتاده شده و حالا ماه بانو با کارگري در خانه مردم خرج داروهاي همسرش را ميدهد و زندگي خانواده پنج نفرهشان را ميچرخاند.او ميگويد: قسمت انتهايي کارخانه بعضي روزها به شدت بوي نامطبوعي دارد، به خصوص روزهايي که هوا ابري و ساکن است، وضعيت آلودگي هوا تشديد شده و نفس آدمِ سالم هم به شماره ميافتد.
با اينکه مديران کارخانه اخيراً بخشي از دودکشهاي اين مجتمع را به سمت رودخانه جانمايي کردهاند ولي همچنان گازهاي سميمهمترين مشکل ساکنان اين محل است.رسيدگي به وضعيت هواي نامطبوع اطراف کارخانه دخانيات و ورود فاضلاب اين کارخانه به تالاب عينک (تالابي شهري واقع در ميانه محله دخانيات) هرچند مهمترين دغدغه مردم اين محله است اما وعدههايگاه و بيگاه مسئولان براي ساماندهي به اين وضعيت و عملي نشدن اين وعدهها، اميد خيليها را نااميد کرده است.وقتي درباره وضعيت محله از صاحب بقالي کوچکي که مغازهاش درست پشت حصارهاي شرکت دخانيات قرار گرفته ميپرسيم، در پاسخ به مهر ميگويد: زندگي براي ساکنان اين محله به سختي ميگذرد و خيليها يا آسم دارند يا مشکل قلبي تازه بوي نامطبوع آلودگيهاي تالاب هم بايد به همه اينها اضافه کنيد.
او که نميخواهد خود را معرفي کند، ميافزايد: وعده مسئولان درباره ساماندهي اين محله تماميندارد. هر بار يک عده ميآيند و ميروند در نهايت اوضاع بهتر که نميشود هيچ، اميد ما هم هر روز نااميدتر ميشود.اين شهروند ادامه ميدهد: مديران شرکت دخانيات قول داده بودند بخشي از خانههاي اطراف را خريداري و ضميمه شرکت کنند تا سرمايهاي دست بعضي از اهالي را بگيرد و بتوانند از اين محله کوچ کنند و يا قرار بود با ايجاد فضاي سبز بخشي از آلودگي هوا را کم کنند ولي سالهاست اين وعده در حد حرف باقي مانده و اقدام عملي صورت نگرفته است.
ساماندهي به وضعيت محله دخانيات تنها يکي از چندين مواردي است که مديريت شهري و ارگانهاي مربوطه بايد به آن رسيدگي کرده و به وعدههايي که به مردم اين منطقه دادهاند، عمل کنند.
رئيس کميسيون بهداشت، محيط زيست و خدمات شهري شوراي شهر رشت در اين باره به خبرنگار مهر ميگويد: ساکنان محله دخانيات از اقشار ضعيف جامعه هستند و مشکل آلودگي هواي اين محله ناشي از دود شرکت توليدي دخانيات، هزينههاي درماني را هم بر ساکنان اين محل تحميل کرده است.
فاطمه شيرزاد ادامه ميدهد: اين محله از نظر امکانات شهري نيز بسيار ضعيف بوده و اخيرا شهرداري تلاش کرده تا با ايجاد سراي محله نسبت به اين منطقه توجه بيشتري نشان دهد. وي درباره ساماندهي آلودگيهاي ناشي از کارخانه نيز توضيح ميدهد: با توجه به اينکه مديرعامل اين شرکت به تازگي تغير کرده بنا داريم تا با دعوت از وي و مدير کل محيط زيست استان، به کميسيون بهداشت و محيط زيست شوراي شهر، وضعيت آلودگي اين کارخانه را به چالش کشيده و از مسئولان امر بخواهيم تا با حساسيت بيشتري به سلامت ساکنان پشت دخانيات توجه کنند. شيرزاد تاکيد ميکند: هيات مديره اين شرکت بايد نسبت به تعويض دستگاههاي فرسوده خود اقدام کرده و در ساختار جديد کارخانه، روشهاي جديد استاندارد و حفظ محيط زيست و سلامت شهروندان را مد نظر قرار دهند.
وي با اعلام هشدار نسبت به تهديد سلامت شهروندان اين محدوده از طريق گازهاي سميشرکت دخانيات تصريح ميکند: به طور حتم اقدامات اوليه براي حل مشکل ساکنان محله دخانيات از طريق تعامل با هيات مديره اين کارخانه خواهد بود تا نسبت به بهسازي کارخانه و رعايت استانداردهاي لازم براي جلوگيري از انتشار آلودگيهاي کارخانه به محيط اطراف اقدام اساسي کنند. رئيس کميسيون بهداشت شورا همچنين تاکيد ميکند: در صورت به نتيجه نرسيدن نشستهاي تعاملي با مديران کارخانه بيشک ابرازهاي قانوني ميتواند گره گشاي مشکل باشد. شيرزاد به مهر وعده ميدهد تا به زودي بازديدي از محله دخانيات داشته و ضمن بررسي مشکلات زيست محيطي اين منطقه، از نزديک با شهرونداني که به دليل دود کارخانه دچار بيماري شدهاند نيز ديدار کند.
هرچند از ابتدا ساخت و ساز در اطراف کارخانه دخانيات اشتباه بزرگي بود که به واسطه سوءمديريت مديران شهري وقت انجام شد اما مديران کارخانه دخانيات نيز سهم عمدهاي در ايجاد و گسترش آلودگيهاي زيست محيطي در اين منطقه داشته و سهل انگاري آنها در ساماندهي به اين وضعيت، شرايط را وخيمتر کرده است. رييس اداره نظارت و پايش اداره کل حفاظت محيط زيست گيلان از تلاشهاي اين اداره براي ارتقاي سلامت شهروندانِ ساکن در محله دخانيات خبر ميدهد. احسان الله شکري در اين باره به مهر ميگويد: مجتمع دخانيات گيلان، پيش از سکونت شهروندان در اين محل احداث شده بود و به نوعي، از ابتدا نبايد اجازه ساخت و ساز در اين محل به مردم داده ميشد.
وي ميافزايد: بررسيهاي به عمل آمده از سوي کارشناسان محيط زيست نشان ميدهد، مجتمع دخانيات براي رفع بوي نامطبوع و هدايت پس آب صنعتي به تالاب عينک تاکنون اقدام اساسي انجام نداده و با توجه به شکايتهاي مردميبه اداره بازرسي، محيط زيست چندين بار به شرکت دخانيات اخطار داده تا مشکلات زيست محيطي خود را حل کند. شکري خاطر نشان ميکند: براي رفع معضلهاي ياد شده، تکنولوژيهاي جديدي وجود دارد که محيط زيست تلاش دارد با بوميسازي اين تکنولوژيها بر اساس اقليم گيلان، اين شرکت خود را ملزم به رعايت استانداردهاي زيست محيطي دنيا کند. وي تصريح ميکند: پس از شکايت ساکنان دخانيات مبني بر هدايت فاضلاب صنعتي کارخانه به مرداب عينک، محيط زيست موضوع را بررسي کرده و از مجتمع دخانيات خواست تا فيلترهاي ويژه تصفيه در محل خروجي پس آب ايجاد کند.
شکري درباره نمونهبرداري از پس آب تصفيه شده شرکت دخانيات خبر ميدهد و تصريح ميکند: در حال حاضر مجتمع دخانيات در حال نصب فيلترهاي ويژه تصفيه است تا پس آب صنعتي خود را پيش از ورود به تالاب عينک تصفيه کند از اين رو محيط زيست نيز برنامه بازرسي و نظارت خود را ادامه داده و بدون شک تا رسيدن به نتيجه مطلوب موضوع را پيگيري خواهد کرد. وي تاکيد ميکند: به محض مشخص شدن نتايج تحقيقات و بررسيها بر روي نمونه برداريهاي انجام شده از پس آب کارخانه دخانيات، در اين باره به شهروندان اطلاع رساني ميشود. هرچند نااميدي مردم اين محله از عمل کردن مسئولان به وعدههاي خود از گفتههاي ساکنان محل پيدا است اما شايد وعده بازديد رئيس کميسيون بهداشت شوراي شهر رشت از اين منطقه و تحقق وعدههاي وي درباره جلب همکاري مديران مربوطه براي ساماندهي وضعيت اين محله و پيگيريهاي رئيس اداره نظارت و پايش محيط زيست گيلان کور سوي اميدي را در دل شهروندان ساکن در محله دخانيات زنده کند.