ارائه همین آمار بهانهای شد تا به همراه او و شهردار نیریز بازدیدی از سایت زباله شهرستان نیریز داشته باشیم.
جادهای با خط شیرابه
پس از عبور از دوراهی جاده نیریز- آبادهطشک به یک جاده خاکی رسیدیم. از اینجا به بعد پیدا کردن مسیر تا سایت زباله آسان بود چرا که شیرابههای رها شده از خودروهای دفع زباله خطی سیاه بر روی جاده انداخته بود.
پس از عبور از پیچ و خمهای کوهستانی به محل سایت زباله رسیدیم.
علیرغم اینکه تصور میشد با کوهی از زباله و پلاستیکهای رها شده در طبیعت مواجه شویم اما به هیچ وجه اینگونه نبود.
مکانی تپه ماهوری که تعداد کمی زباله در انتهای آن دیده میشد و شاید این مقدار زباله حاصل دو تا سه ماشین دفع زباله بود!
شهردار نیریز که متوجه تعجب ما از کمی زباله شده بود گفت: خود من هم که برای اولین بار سایت را دیدم تعجب کردم اما قاعدتاً تولید زباله در نیریز به اندازه کلانشهرها نیست. البته این سایت به نسبت از ساماندهی خوبی است.
نگهبانی زیر تختههای سنگ
اما در این بین مسئله قابل تأمل حضور یک نگهبان در سایت زباله بود که با استفاده از تخته و آهنهای بازیافتی، شیار ٢ تخته سنگ را مکانی برای خود کرده بود.
مسئول خدمات شهری شهرداری نیریز پیش از گفتگو با این نگهبان عنوان کرد که او بلوچ است و من هم در تصورات خودم فردی از شرق ایران و استان سیستان و بلوچستان تصور کردم اما او خود را «قادر براهویی» معرفی کرد. فردی از استان گلستان با پنج فرزند که حدود هفت سال در این مکان آن حضور دارد.
مگسها امان هر کسی را میبرید حتی گفته میشد با توجه به اینکه در این مکان زبالههای عفونی وجود دارد نیش زنبورها کشندهتر خواهد بود اما گویا برای براهویی عادت شده بود؛ هر چند در میان این شکاف پردهای از طور کشیده بود تا جلوی ورود مگسهای مزاحم و زنبورهای کشنده را بگیرد.
براهویی گفت: با توجه به اینکه حقوقش توسط پیمانکار تأمین میشود همه چیز به او مرتبط است. میگفت: پیمانکار قبلی یک میلیون و پانصد هزار تومان به او حقوق میداده اما پیمانکار فعلی اعلام کرده هر چه را از مواد بازیافتی زبالهها در آورد میتواند، بردارد اما از حقوق خبری نیست!
تکیه بر بالا سری
از او پرسیدیم که آیا از زندگی در این فضای آلوده و بیماری نمیترسی و او در پاسخ گفت: وقتی آن بالا سری را حامی خود ببینی و هوایت را داشته باشد آسیب نمیبینی اما اگر اینگونه نباشد در شیشه هم زندگی کنی باز هم مریضی به سراغت میآید.
از اینکه اینقدر امیدوارانه به زندگی نگاه میکرد حسرت خوردم.
در همین رابطه حاج محمدی مسئول خدمات شهر وعده داد تا به این مسئله سر و سامانی بدهد و حقوق آن را پیگیری کند.
جمعآوری با خودروهای پرس
حاجمحمدی به مسئله دیگری هم اشاره کرد و گفت: در حال ساماندهی سیستم جمعآوری زبالههای شهری هستیم. متأسفانه به دلیل عدم برنامهریزی که قبلاً اجرا نمیشده بیشترین وقت کارگران صرف بازیافت زباله میشد بدینگونه که در بالای خودروی جمعآوری زباله شروع به تفکیک زبالهها میکردند و به گفته خودشان حدود ۶۰ هزار تومان روزانه درآمد حاصل از بازیافت به حقوق ماهیانه ۳ تا ۴ میلیونی آنها اضافه میشد که در این ارتباط بنا داریم با استفاده از ماشینهای پرس، تمامی خودروهای روباز زباله را از سطح شهر جمعآوری کنیم.
روشهای نگهداری زباله
شهردار نیریز در ارتباط با سبک نگهداری زبالهها گفت: چندین روش برای زبالهها در شهرهای مختلف اجرا میشود. یکی از آنها روش انبار کردن است که بیشتر در روستاها و شهرهای کوچک اجرا میشود که یک روش ابتدایی به شمار میرود.
دومین روش که آن هم ابتدایی میباشد دفن زبالهها است که شهرداری نیریز همین روش را انجام میدهد بدین شکل که در یک ترانشه، زبالهها ریخته شده و هفتهای یک بار با دستگاههای راهسازی خاک مناسب بر روی آن ریخته میشود و آن را میکوبند.
این روش مانع از حضور و رشد حیوانات موذی میشود.
البته یکی از روشهای نوین استفاده از دستگاههای زباله سوز است و روش دیگر تفکیک، بازیافت و تبدیل به کود میباشد.
بازیافت زباله
حامد فرغت در رابطه با اجرای روش بازیافت زباله در شهر نیریز گفت: به چند دلیل این امکانپذیر نیست.
نخست اینکه تفکیک از مبدأ و خانوادهها و مردم هیچوقت برای آن وقت و هزینه گذاشته نشده است.
مشکل بعدی حجم پایین زباله است و علیرغم پیگیریهایی که با سازمان همیاریهای استان فارس انجام دادیم اما پایین بودن همین حجم زبالهها انگیزهای برای پیمانکاران در این حوزه نمیگذارد. همچنین تجمیع کردن چند سایت زباله در شرق فارس هم به دلیل بعد مسافت امکانپذیر نیست.
بدتر از سایت زباله
در مسیر بازگشت و در کنار پادگان قدس با حجمی از زبالههای مختلف روبرو شدیم از شهردار سؤال کردیم که اینجا یک سایت زباله دیگری است و او در پاسخ گفت: خیر این مکان متعلق به سپاه است که به یک پیمانکار برای جمعآوری مواد بازیافتی داده شده است. علیرغم اینکه که این مکان سایت زباله نیست اما بسیار تصاویر نامناسبی را در ورودی شهر ایجاد کرده است.
مشاهدات عینی ما حاکی از این بود که پلاستیکهای بسیاری سطح وسیعی از منطقه را پوشانده بود.
به آنجا رفتیم و مسئولی که در مکان حضور داشت وعده داد تا ظرف یک ماه آینده این مکان را همانند روز اول کند وعدهای که اجرایش کار بسیار سخت و دشواری به نظر میرسید.
از شهردار نیریز در رابطه با اخذ مجوزهای لازم پرسیدیم و او گفت: این مسئله در تعارض با قانون مدیریت پسماند شهری است و هر کسی این کار را انجام دهد مرتکب تخلف میشود و این تخلفات جرائم سنگینی هم دارد اما متأسفانه بدون مجوز از ما در حال انجام هستند.
سایت بدون تأیید
شهردار نیریز با بیان اینکه برای سایت زباله با مشکلات عدیدهای روبرو هستند گفت: شاید این مسئلهای را که مطرح میکنم بیشتر مربوط به شهرهای شمالی کشور باشد از آنجایی که آن شهرها پوشش جنگلی بسیاری دارند پیدا کردن یک سایت زباله کاری غیر ممکن است اما در شرق فارس که غالباً مناطق بیابانی است شاید بیان مسئله کمی تعجب برانگیز باشد.
علت نبود مکانی مناسب برای سایت زباله مسائل خاصی است که نیریز با آن در ارتباط است مثلاً دریاچه بختگان حریمی دارد که باید آن را رعایت کرد.
پارک ملی قطرویه هم بخش دیگری از اراضی شهرستان میباشد که حریم دارد و مابقی مناطق هم غالباً به عنوان معدن ثبت شدهاند و در همین مکان فعلی هنوز مجوز رسمی صادر نشده.
اما بناست تا با هماهنگیهای بین ادارات این امکان فراهم شود. پیشبینی ما این است که اگر از این مکان استفاده درستی شود حداقل برای یک دهه با مشکل روبرو نخواهیم شد.
بزرگترین قرارداد
وی با بیان اینکه پیمانکار جمعآوری زباله از اول شهریورماه کار خود را آغاز کرده است گفت: در واقع قرارداد خدمات شهری بزرگترین قرارداد در طول سال برای شهرداری به حساب میآید و بیشترین هزینهای است که شهرداریها می پردازند.
ماهانه ۳۰۸ میلیون تومان بابت این مسئله پرداخت میکنیم یعنی به صورت سالانه ۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان.
در سال ۹۷ به ۹۸ قرار بود این هزینه را که الان پرداخت میشود، بپردازیم و با اجرا نشدن خواستههای آن پیمانکار توانستیم ماهانه ۱۰۰ میلیون تومان صرفهجویی کنیم و همان صرفهجویی توانست پروژهای مثل پمپ بنزین را راهاندازی کند.
حامد فرغت عملکرد پیمانکار قبلی را خوب ارزیابی کرد و گفت: نمیتوان عملکردش را عالی و یا ضعیف قلمداد کرد هر چند پیمانکار قبلی با دو مشکل روبرو بود یکی اینکه به اعتصاب کامیونداران و بالا و پایین شدن قیمتها برخورد کرد و از طرفی ساعت جمعآوری زباله از شب به روز تغییر یافت.
پیمانکار فعلی دارای ماشینآلات با کیفیتتر میباشد و قرار است ماشین جمعآوری زباله به صورت روباز در شهر نیریز به طور کامل جمع آوری شود.
٥٠ کارگر خدمات شهری
مسئول خدمات شهری شهرداری در رابطه با دستگاههای موجود جمعآوری زباله گفت: در حال حاضر ٣ ماشین پرس و ٥ ماشین رو باز در حال جمعآوری زبالهها هستند که بنا داریم ٣ تا ۴ دستگاه پرس را به مجموعه اضافه کنیم و تمامی ماشینهای روباز را جمعآوری نماییم؛ این باعث میشود تا آلودگی محیط کمتر شود.
حاج محمدی تعداد افراد نیروهای خدماتی را بین ۴۵ تا ۵۰ نفر عنوان کرد و از شهروندان درخواست نمود تا زمان گذاشتن زباله در بیرون از خانه را رعایت کنند.