نقش دیپلماتها در توسعه و تقویت صنعت گردشگری، انکارناپذیر است با وجود این به نظر نمیرسد ایران در این زمینه چندان موفق بوده چراکه شاید بیشتر نگاه ما به گردشگری داخلی معطوف شده است.
نشان به آن نشان که گردشگران خارجی بهطور معمول با هراس به ایران میآیند و با تعجب از این امنیت و مهماننوازی به کشور خود باز میگردند. این نشانه ضعف رایزنیهای دیپلماتهای ما در صنعت گردشگری است. هرچند نمیتوان دیپلماتهای ایرانی را متهم به بیتوجهی در رایزنیها در حوزه صنعت گردشگری کرد، اما این رایزنیها باید افزایش یابد.
کمتوجهی در اسناد بالادستی
مدیرکل سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان گیلان گفت: صنعت گردشگری از نظر اقتصادی دارای دو اهمیت و هدف ارزآوری و اشتغالزایی است. در واقع اگر برنامهها و اقدامهای ما در راستای این دو هدف نباشد، بهنوعی این جیب به آن جیب شده و هر چه تلاش کردهایم به رونق واقعی در صنعت گردشگری نرسیدهایم.
شهرود امیرانتخابی در گفتوگو با خبرنگار «گسترشتجارت» اظهارکرد: این مشخص است که یک مدیرکل سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری بهتنهایی نمیتواند تمام مشکلات گردشگری را حل کند. استاندار باید از این سازمان حمایت کند، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و نهادهایی دیگر باید همراهی کنند تا این عزم ملی شکل بگیرد. وقتی همه مسئولان بخواهند از ظرفیت اشتغالزایی و ارزآوری صنعت گردشگری استفاده کنند این کار ممکن میشود. در این زمینه نقش دیپلماتها پر رنگ است.
وی ادامه داد: یکی از موضوعهایی که در گردشگری بسیار اهمیت دارد، دیپلماسی گردشگری است. متولیان و تصمیمگیران باید راه را برای جذب گردشگر خارجی باز کنند و مهمترین اتفاقی که در این حوزه میتواند روی دهد، تعامل ما با دنیا در حوزه گردشگری است. دولت تدبیر و امید با مذاکراتی که داشت میخواست تا این تعاملها افزایش یابد و تلاش کرد ذهنیت مردم دنیا درباره ایران تغییر کند. پیش از این مردم دنیا این ذهنیت را داشتند که ایران با کشورهای دنیا در جنگ است و طبیعی است که در چنین شرایطی گردشگر زیادی وارد ایران نمیشود.
امیرانتخابی گفت: با وجود این، دولت باید تلاش بیشتری در حوزه جذب گردشگر کند و دیپلماسی را در حوزه گردشگری درگیر کند. رایزنان فرهنگی ما باید برنامهریزی دقیقی داشته باشند و سفیران ما جاذبههای گردشگری ایران را بهدرستی معرفی کنند. شاید شنیده باشید که خیلی از مردم دنیا، ایران را با عراق اشتباه میگیرند. این در حالی است که ایران با این همه سابقه تاریخی باید جایگاه به مراتب بالایی در ذهن و فکر مردم جهان داشته باشد. مدیرکل سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان گیلان بیانکرد: بسیاری از گردشگران خارجی با نگرانی به ایران میآیند و در نهایت از امنیت و مهماننوازی ما تعجب میکنند. این تعجب یعنی ما در دیپلماسی گردشگری ضعیف هستیم. در اسناد بالادستی ما و سند چشمانداز و قانون اساسی مسئله گردشگری خیلی کم رنگ است. بهتازگی این گردشگری مورد بحث و توجه قرار کرده است، اما بیشتر به موضوع گردشگری داخلی میپردازد که در نهایت ارزآوری برای ایران نخواهد داشت.
وی تصریحکرد: ذکر این نکته هم لازم است که ما نمیتوانیم یک شبه تعداد گردشگران خارجی را بالا ببریم و نیاز به برنامهها و اقدامات بلند مدت داریم تا در بهترین شرایط طی ۱۰ یا ۲۰ سال آینده بتوانیم این صنعت را رونق دهیم و برای این کار باید از هم اکنون شروع کنیم.
دیپلماسی گردشگری
چندی پیش در نشستی با عنوان «اقتصاد مقاومتی، گردشگری و نگاه به داخل» مرتضی طالع ماسوله، از بنیانگذاران سازمان ایرانگردی و جهانگردی، در سازمان مرکزی بسیج اساتید، گفت: گردشگری صورت و سیرتی دارد، صورت آن تفریح و تفرج و دیدن جاذبهها و مراکز گردشگری و هتل و مانند آن است و، اما سیرت آن بسیار مهم است چراکه ما در ایران اصلا در سیرت صنعت گردشگری ورود نکردهایم. بهگزارش مهر، طالعماسوله دیپلماسی گردشگری در شرایط کنونی را بزرگترین شمشیر برّنده جمهوری اسلامی برشمرد. وی گفت: اینکه جلوی توزیع پوسترهای ایرانگردی ما را در امریکا میگیرند یا برای گردشگر اروپایی که به کشور ما وارد شود ۶ ماه اجازه ورود به خاک امریکا را نمیدهند، نشان از توجه دشمن به سیرت گردشگری است. یک گردشگر امریکایی و اروپایی که از ایران برمیگردد مبلغ داشتههای ما میشود و بهعنوان سفیر فرهنگی ما عمل میکند و رئیسان کشور خود را متهم به ایرانهراسی کرده و آنها را توبیخ و بازخواست میکند که نمونههای بسیاری نیز برای آن وجود دارد.
طالعماسوله با بیان اینکه خاموشی سفارتخانهها و رایزنیهای فرهنگی ما در سطح جهانی در این امر بسیار تاسف انگیز است، اظهار کرد: به کار گرفته شدن ۱۲۷ سفارتخانه، ۷۰ رایزن فرهنگی، ۵۰ دفتر خبرگزاری، ۱۲۰ مدرسه ایرانی و ۷ میلیون جمعیت ایرانی خارجنشین، برابر جمعیت کشور سوئیس، در امر جذب گردشگر و معرفی درست ایران یکی از راهحلهای جذب گردشگر است. وی با بیان اینکه در هر سفارتخانه ما باید یک کارشناس که هدفش جذب گردشگر باشد بهکار گیرد، گفت: بهتازگی دفتر توسعه گردشگری در وزارت خارجه ایجاد شده که امری مهم است.
رایزنی سریلانکا با دیپلماتهای ایران
با تمام این احوال نمیتوان گفت که دیپلماتهای ایران در این مسیر بیکار نشستهاند. بهعنوان نمونه، ماه گذشته، تونی گونواردنا، مدیرعامل شرکت تیلانکا در سریلانکا از رایزنیهای انجام شده با سفارت جمهوری اسلامی ایران در سریلانکا خبر داد. به گزارش پایگاه خبری اتاق بازرگانی ایران، وی اظهارکرد: بر این اساس مقرر شده تا در صدور روادید برای گردشگران سریلانکایی که به ایران اعزام میشوند، سهولت ایجاد شود.
در مقابل نماینده بخش خصوصی ایران، احمد اصغریقاجاری، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران نیز از رایزنی با فعالان عرصه گردشگری سریلانکا برای جذب گردشگر خارجی و همچنین توسعه این صنعت در کشورمان خبر داد. وی در دیدار با فعالان گردشگری صنعت سریلانکا ظرفیت دو کشور در حوزه گردشگری را قابل توجه عنوان کرد و خواستار همکاریهای دوجانبه برای توسعه این صنعت شد.
اصغریقاجاری تصریح کرد: در صورت هماهنگی از سوی کشور سریلانکا و اعلام اسامی گردشگران پیش از عزیمت به ایران، میتوان با هماهنگی معاونت گذرنامه وزارت امور خارجه در فرودگاه ورودی گردشگران امور مربوط به صدور روادید را انجام داد تا ورود گردشگران سریلانکایی تسهیل شود.
تمایل فرانسه و چین به همکاری
از سوی دیگر، به نظر میرسد مقامات سیاسی کشورهای دیگر هم به ارتباط گردشگری با ایران تمایل دارند. بهطوری که ماه گذشته وزیر مشاور در امور اروپایی فرانسه از پاویون جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه گردشگری پاریس (تاپ رزا) دیدن کرد و از حمایت فرانسه از سفر گردشگرانش به ایران خبر داد. بهگزارش مهر، «ژان باتیست لوموآن» در جریان این بازدید درباره تعاملات گردشگری بین ایران و فرانسه گفت: فرانسه همواره از سفر گردشگران فرانسوی به ایران و توسعه گردشگری این کشور حمایت کرده است. ژان باتیست لوموآن گفت: من ایران را دوست دارم و تاکنون دوبار از ایران دیدن کردم هر چند حضور من در ایران کاری بوده، اما از ظرفیت بالای گردشگری این کشور آگاهم.
وی در تایید قابلیت ایران در پذیرش گردشگران خارجی بیانکرد: ایران دستکم ظرفیت پذیرش چندین برابر گردشگر فعلی را در هر سال دارد.
نمونهای دیگر از تمایل سیاستمداران خارجی از تعاملات گردشگری با ایران، مربوط به سفارت چین است که این کشور چند سالی است با ارتباط با بخش خصوصی ایران، در قالب انجمن دوستی ایران و چین از تبادل گردشگر بین ایران و چین حمایت میکند.
پانگ سن، سفیر جمهوری خلق چین در جمهوری اسلامی ایران سال گذشته به خبرنگار «گسترشتجارت» گفته بود:
۲ سال پیش رئیسجمهوری چین سفر موفقیتآمیزی به ایران داشت که تفاهمنامهای بهعنوان یک جاده، یک کمربند امضا کرد. وی ادامه داد: سفارت چین در ایران سال گذشته میلادی برای ۱۱۲ هزار نفر روادید صادر کرد و در مقابل در همین سال ۱۲۹ میلیون چینی با هدف گردشگری به کشورهای دیگر سفر کردند. بر اساس این گزارش، کارهای انجمن دوستی ایران و چین با حمایت سفیر این کشور، همچنان و بهطور پر رنگ ادامه دارد.
سخن پایانی
آنچه در این گزارش گفته شد از اهمیت و جایگاه دیپلماتهای ایران در توسعه صنعت گردشگری و ارزآوری آن بود و نیز گواهیهایی برای علاقهمندی دیپلماتهای خارجی به فرستادن گردشگر به ایران آوردیم. این گفتهها برای نخستینبار مطرح نشده و به قول مدیرکل سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان گیلان مسیر جذب گردشگر در ایران را باید ۱۰، یا ۲۰ ساله طی کرد. با این وجود به نظر نمیرسد حتی این زمان هم چندان طولانی باشد و شاید به عمر ما قد بدهد. ذکر این نکته مهم است که تدوین نظام گردشگری اروپا در سال ۱۹۶۵ میلادی (۱۳۴۴) انجام شد و تعداد ۲۵ میلیون گردشگر در مدت ۱۰ سال به ۲۵۰ میلیون نفر رسید. این عدد در شرایط کنونی به بیش از یکمیلیارد نفر رسیده است و پیشبینی میشود که در سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) به بیش از یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر برسد؛ بنابراین برنامهریزی ۱۰ ساله دقیق، میتواند غیرممکنها را ممکن کند. پرسشی که مطرح میشود این است که دیپلماتهای ما واقعا چه برنامهریزی دقیقی برای توسعه صنعت گردشگری در سالهای آینده دارند؟