فرش همدان به عنوان تاج سر صنایعدستی استان هنوز آوازه خود را دارد تا آنجا که توانسته در عرصه جهانی نیز جایی برای خود باز کند و نقشهایش را به ثبت جهانی برساند.
به گزارش مهر، قالی یا قالیچه و فرش، نوعی گستردنی بافتهشده از الیافت پنبه، پشم و در بعضی موارد ابریشم است که معمولاً برای پوشش زمین به کار میرود و از آنجاکه قالی و فرش همیشه نقشهای زیبا بر خود داشتهاند، امروزه به جنبه تزئینی آن نیز توجه میشود.
کهنترین فرش دنیا با ۲۵۰۰ سال قدمت متعلق به ایران است و در یکی از موزههای روسیه نگهداری میشود و حتی گرانترین فرش دنیا نیز متعلق به ایران است که در موزه واشنگتن نگهداری میشود.
از سوی دیگر بزرگترین فرش با اندازه ۵۶۴ مترمربع در مسجد شیخ زاید ابوظبی و ریزبافتترین فرش ۱۸۰ رج پرسپولیس از دیگر هنرهای مردم ایران است.
سراها و کاروانسراهای فرش همدان همچنان به قوت خود باقی است
در این میان قالیبافی از هنرها و صنایعدستی اصیل و کهن استان همدان محسوب میشود بهطوریکه با قدم گذاشتن در بازار قدیمی همدان اثر آن هنوز هم پررنگ است چراکه سراها و کاروانسراهای فرش همدان همچنان به قوت خود باقی است و فعالیت روزانه خود را ادامه میدهند.
حدفاصل میدان امام خمینی (ره) همدان منتهی به تپه هگمتانه، سراها و کاروانسراهایی هنوز پابرجا هستند که به عرضه فرش و قالی دستباف میپردازند و شور و حال رفتوآمد در این سراها کم از گذشته نیست.
خیابان اکباتان همدان را که قدمزنان طی میکنیم در میانه مسیر و یکی پس از دیگری به سراهایی میرسیم که تا چشم کار میکند، فرش است و قالی و قالیچه که هرکدام با رنگ و نقشه زیبا دل هر بینندهای را با خود میبرد.
فرش همدان هنوز آوازه خود را دارد
آری فرش همدان هنوز آوازه خود را دارد تا مرحلهای که موفق شده در عرصه جهانی نیز جایی برای خود باز کند و نقشهایش را به ثبت جهانی برساند.
کارشناس فرش همدان در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه فرش همدان با الگوها و اندازههای معمول خود بهراحتی قابلشناسایی است، گفت: الگوهای فرش همدان بسیار متفاوت است.
ثبت جهانی نشان جغرافیایی فرش کبودرآهنگ، ملایر و نهاوند با عنوان فرش همدان در سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)
محمود روحی بابیان اینکه فرش همدان با ویژگی خاصی تولید میشود، گفت: همین ویژگی سبب ثبت جهانی نشان جغرافیایی فرش کبودرآهنگ، ملایر و نهاوند با عنوان فرش همدان در سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) شد.
وی بابیان اینکه بر اساس اعلام مرکز ملی فرش ایران پیگیری لازم برای ثبت فرش بقیه مناطق استان همدان نیز ادامه دارد، گفت: قدمت، زیبایی، تنوع، رنگ و ترکیب موجود در فرش همدان بهگونهای است که توانسته در کنار رقبای خود از سایر کشورها، به نشان (WIPO) دست پیدا کند.
کارشناس فرش همدان با تأکید بر اینکه فرش همدان میتواند از انتخابهای اول برای فروش و صادرات در بازار داخلی و خارجی باشد، گفت: بافت فرش باید بر اساس سلایق روز دنیا و کیفیت مطلوب صورت گیرد.
وی با تأکید بر اینکه همدان یکی از مراکز اصلی تجارت فرش در کشور بوده و باید دوباره به جایگاه گذشته خود بازگردد، گفت: احیای نقشه فرش همدان، تولید و صادرات آن مطابق سلیقه روز دنیا نیاز به تلاش همهجانبه دارد کما اینکه فرش «مهربان»، «جوزان» و سایر مناطق استان در جهان شهره است و راه برای معرفی سایر نقشههای فرش دستباف همدان چندان هم ناهموار نیست.
قالیچههای استان همدان از پشم دست ریس تهیه میشود
یکی دیگر از کارشناسان فرش در استان همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر به ذکر ویژگیهای فرش همدان پرداخت و با بیان اینکه تنوع نقوش و طرحهای فرش در منطقه بهآسانی دلالت بر آن دارد که گستردگی این حرفه حاصل سالهای بسیار است، گفت: قالیچههای استان همدان از پشم دست ریس تهیه میشود.
سیما رنجبر بابیان اینکه خامه موردنیاز بهصورت دست ریس و ماشینی استفاده میشود که نوع دست ریس آن بیشتر توسط زنان روستایی تولید میشود، گفت: قالیها و قالیچههای استان همدان تقریباً با گره ترکی بافته میشود.
وی در خصوص رنگبندی قالیهای همدان نیز با بیان اینکه بیپیرایگی و سادگی در رنگ و ظرافتهای مربوط به اختلاف رنگ باعث ارزش برای این قالیها میشود، گفت: در حال حاضر غیر از رنگهای طبیعی در دسترس و ارزان بقیه رنگهای طبیعی جای خود را به رنگهای صنعتی و جوهری دادهاند بهطوریکه رنگهای قرمز را از روناس و رنگ سبز طبیعی را از برگ مو و انواع آبی را از نیل به دست میآورند.
رنجبر افزود: ایبراقی (نوعی سبز و روشن)، سبز (روشن و سیر)، زرد، طلایی، نارنجی، سرمهای، آبی سیر و روشن، پنبهای (صورتی)، زرشکی، حلوایی (شتری تیره)، کرم و فیروزهای، رنگهای چرهای (پشم خالص سفید)، سودگل (بور)، مخلوط (همراه پشمهای دباغی)، سفید سودایی و سفید سیاه ازجمله رنگهای مرسومی هستند که در قالیبافی استان همدان به کار میرود.
وی با اشاره به ابعاد بافت فرش عنوان کرد: معمولاً در مناطق شهری قالیهای ۲ در ۳ متر و ۲.۵ در ۳.۵ متر و بزرگتر بافته میشود، ولی در مناطق روستایی متداولترین قطعه، قالیچههای دو زرعی، زرع و نیم، چارک، پشتی، خرک و کناره است.
هیچ استانی مانند همدان روستاهای شناختهشده جهانی فرش ندارد
رنجبر با تأکید بر اینکه هیچ استانی مانند همدان روستاهای شناختهشده جهانی فرش ندارد، گفت: فرش استان همدان شهرت جهانی دارد و ۸۰ روستای شناختهشده در همدان وجود دارد که دارای شهرت جهانی در زمینهٔ فرش هستند درحالیکه در سطح کشور هیچ استانی بهمانند همدان روستاهای شناختهشده جهانی در خصوص فرش ندارد.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان نیز در همین خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه فرش دستبافت همدان دارای قدمت بسیاری است و حتی پادشاهان ایرانی از آن بهعنوان هدیه برای سران کشورهای دیگر استفاده میکردند، گفت: در حال حاضر برای احیای فرش دستباف همدان در بازارهای داخلی و خارجی تلاش میشود.
فرش همدان هنوز مشتریان و متقاضیان خود را دارد
حمیدرضا متین بابیان اینکه فرش همدان هنوز مشتریان و متقاضیان خود را دارد، عنوان کرد: ثبت جهانی فرش دستبافت همدان اتفاق بسیاری مثبتی برای استان همدان بود و استان همدان را در تبدیلشدن به برند فرش دستبافت ایران و منطقه کمک میکند.
وی با یادآوری اینکه فرش مناطق جوزان ملایر، مهربان کبودرآهنگ و عشوند نهاوند با عنوان فرش همدان در WIPO به ثبت رسیده است، افزود: فرش «کسب و ننج» و «ازندریان» متعلق به
فرشهای استان در بازار داخلی و بینالمللی شناختهشده است و تمام فرشهای استان شناختهشده و دارای برندهای معتبر هستند
منطقه جوزان ملایر، فرش «شاخ گاوی» متعلق به مهربان کبودرآهنگ و فرش «کله گلی» و «سالاری» مربوط به منطقه نهاوند است.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان با تأکید بر اینکه همین ثبت جهانی نشان میدهد که فرش همدان در دنیا دارای جایگاه بالایی است، گفت: فرشهای استان در بازار داخلی و بینالمللی شناختهشده است و تمام فرشهای استان شناختهشده و دارای برندهای معتبر هستند.
وی همچنین از برگزاری دورههای آموزشی و ترویجی فرشبافی خبر داد و افزود: آموزش مقدماتی قالیبافی، آموزش به بافی، دوره طراحی و مرمت و رفوگری در راستای این دورههای آموزشی برای فعالیت در بافت فرش مدنظر قرار دارد.
متین بیان کرد: هدف سازمان صنعت معدن و تجارت بهعنوان متولی صنعت فرش این است که نقشههای اصیل فراموششده فرش همدان را با همکاری تعاونیها و متولیان فرش دوباره احیا کند.
رئیس اتاق بازرگانی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه فرش از گذشتههای دور یکی از اقلام صادراتی و تجاری ایران به کشورهای مختلف دنیا بوده و حلقهای از تولیدکنندگان، بافندگان، فروشندگان و صادرکنندگان را برای صادرات این هنر دستبافت ایرانی به هم متصل کرده است، گفت: تا قبل از تحریم میزان صادرات فرش دستبافت بسیار زیاد بود، اما بعد از اعمال تحریمها این روند کاهش یافت.
طی چند سال اخیر صادرات فرش تا حدی رونق گرفت
علیاصغر زبردست بابیان اینکه طی چند سال اخیر صادرات فرش تا حدی رونق گرفت، عنوان کرد: فرش دستبافت برای ما یک مزیت است، زیرا میتوانیم سفارش بگیریم و متناسب با تقاضا و نیاز بازار تولید کنیم.
وی بابیان اینکه درگذشته صادرات فرش استان همدان به اروپا و آمریکا انجام میشد، گفت: اقدامات برای به دست آوردن بازارها انجامشده، اما ورود مجدد و حفظ آن نیازمند نیازسنجی بازار است تا متناسب با آن تولید کنیم و در غیر این صورت نمیتوانیم حرف زیادی برای گفتن داشته باشیم.
باید بین بافندگان و تجار فرش هماهنگی و انسجام ایجاد شود
وی با تأکید بر اینکه باید بین بافندگان و تجار فرش هماهنگی و انسجام ایجاد شود، گفت: باید به دنبال کشف بازارهای جدید باشیم چرا که هند و پاکستان و حتی چین رقبای ما در بازار جهانی هستند و پاکستان در برخی مواقع فرش خود را با نام فرش ایرانی که از کیفیت کمتری برخوردار است به فروش میرساند.
زبردست بابیان اینکه احیای صنعت فرش و افزایش فعالیت مشوقان در این حوزه مورد اهمیت بوده و در اولویت اتاق بازرگانی همدان قرار دارد، گفت: در صورت نیاز به برگزاری دورههای آموزشی جهت آگاهی فعالان حوزه فرش با علم روز تولید و صادرات فرش، اتاق همدان آماده همکاری و برگزاری دورههای موردنیاز را دارد.
رئیس اداره فرش همدان نیز در همین خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه کیفیت فرش به مواد اولیه بافت آن ازجمله نخ، پشم و جنس نخ چلهکشی است، گفت: فرش همدان به دلیل مرغوبیت مواد اولیه در جهان شاخص است.
فرش همدان دارای گرههای بزرگ با رج شمار پایین است
احمدعلی بابایی بابیان اینکه فرش همدان دارای پرز بلند است که بهاصطلاح به آن فرش گوشتی میگویند، گفت: فرش همدان دارای گرههای بزرگ با رج شمار پایین است.
وی با تأکید بر اینکه برنامهریزیها بهگونهای است که هرساله ۲ هزار نفر در دورههای آموزش فرش بافی شرکت کنند، گفت: در بافت فرش از بافندگان ماهر استفاده میشود.
وی یادآور شد: فرش همدان از قم، تبریز و اصفهان با سطح بالایی در حال صادرات است.
باید گفت که از دیرباز درباره فرش تنها لفظ هنر بهکاررفته، اما باگذشت زمان و توسعه فناوری کمکم این هنر با صنعت درآمیخته و عنوان «هنر-صنعت» به خود گرفته است.
بر همین اساس و از آنجاییکه امروز شرایط فرش همدان تغییرات اساسی داشته و شاهد توقف روند نزولی صادرات فرش دستبافت همدان هستیم مسئولان استان همدان و بهخصوص مدیران حوزه فرش باید از ثبت جهانی فرش دستبافت همدان استفاده کرده و برندهای فراموششده همدان را احیا کنند تا شاید این هنر صنعت اصیل به جایگاه واقعی خود دست یابد