گزارشگران تخلف هر چند امروزه به یکی از مهترین بسترهای کشف فساد و تخلفات اداری تبدیل شده اما شهرداری همدان از جمله نهادهایی است که تا کنون بستر اجرایی آن را فراهم نکرده است.
به گزارش ایسنا، شهرداریها همواره از نهادهایی بودند که بیشترین ارتباط را مردم داشتهاند و جزء تأثیرگذارترین سازمانها در زندگی فردی و نظامهای اجتماعی هستند. همین ارتباط گسترده هم در طول سالهای گذشته زمینهساز مطرح شدن موضوعاتی در زمینه مشارکت مردمی در حکمرانی محلی بوده است.
مشارکت مردمی البته به لحاظ گستردگی موضوع در قالبهای متنوعی مطرح شده و از حوزههای مالی و اقتصادی گرفته تا مسائل فرهنگی و اجتماعی را شامل میشود.
یکی از مسائل جدی در حوزه نظارت مردمی مطرح است. در این نظریه، نظارت سازمانی که معمولا از طریق نهادهای رسمی و قانونی است ناکافی ارزیابی و بر استفاده از ظرفیتهای مردمی تاکید میشود.
گزارشگران تخلف، زمینهساز ارتقای سلامت اداری شهرداری
ارتباط گسترده با مردم در شهرداریها در امور مالی و اقتصادی خود یکی از موارد زمینهساز فساد و تخلفات اداری است که نیازمند نظارت جدی برای از بین بردن زمینههای فساد است.
یکی از این زمینههای مبارزه با فساد در گزارشگران تخلف است. گزارشگران تخلف به معنای استفاده از ظرفیتهای مردمی است که برای کشف تخلف استفاه میشود و دارای اطلاعات بهروز است که امکان تبانی به علت تکثر ناظران نیز وجود ندارد.
در این روش معمولا نقض یک قانون، سوءمدیریت قابل توجه، اتلاف منابع قابل توجه و سوءاستفاده از قدرت گزارش شده که صحت مطالب رسیده نیازمند بررسی مسئولان نظارتی و بازرسی است.
مخاطبان این روش، کارمندان، کارکنان، اربابرجوع و مشتریان هستند که به صورت ناشناس یا شناخته شده تخلفات و فسادهای احتمالی را گزارش میدهند. از نکات این روش استفاده از ظرفیتهای کارمندان به علت بهروز بودن اطلاعاتشان نسبت به این مسأله است.
با گسترده شدن فناوری اطلاعات، زمینههای ثبت الکترونیکی گزارشات فراهم شده و ارائه گزارشات به صورت ناشناس به یکی منابع اصلی کشف تخلفات اداری تبدیل شده است.
شهرداری همدان و خلأیی به نام سیستم ثبت گزارشگران تخلفات اداری
پورتال جامع شهرداری همدان از بسترهای شهر الکترونیک است که اطلاعرسانی اخبار، گزارشات، ضوابط و پل ارتباطی شهرداری با شهروندان محسوب میشود که با بررسی بخشهای آن، مشخص میشود بخش گزارشگران تخلف در این پورتال تعریف نشده است.
آنچه در این سامانه وجود دارد، بخش ارتباط با ما و فرم نظرات است که صرفا برای دریافت نظرات، انتقادات و پیشنهادات است و هیچ ارتباطی با گزارشگران تخلف ندارد.
بخش گزارشگران تخلف عمدتا به دو بخش ناشناس و شناس تقسیمبندی میشود و امکان بارگذاری فایلهای مستند و ضمیمه نظیر عکس، فیلم یا صوت نیز وجود دارد و تمامی اطلاعات مستقیم و بدون واسطه به نهادهای نظارتی درونسازمانی مانند اداره نظارت و بازرسی یا حراست میرسد.
آنچه در پورتال شهرداری همدان وجود دارد، عملا هیچ کدام از این موارد را ندارد و نمیتوان آن را در بخش گزارشگران تخلف به حساب آورد.
سیدحسین معصومزاده، معاون برنامهریزی وتوسعه شهرداری در چهارمین میزگرد «جهانشهر» ایسنا باموضوع «شهرداری همدان و مبارزه بافساد» درباره نحوه گزارش تخلفات اداری میگوید «در شهرداری صندوقهایی برای ثبت گزارشات مکتوب مردم از تخلفات به صورت ناشناس داریم اما در فضای مجازی امکان ارسال پیام ناشناس وجود ندارد و قابل ردیابی است و نکته مهمتر این است که اگر ما قبول داریم حقی تضییع شده، باید شجاعت بیان آن را هم داشته باشیم پس باید بستری فراهم کنیم تا مردم با خیال راحت گزارش دهند.»
همانطور که معاون شهردار همدان تأکید میکند در حال حاضر هیچ سامانه الکترونیکی برای ثبت گزارشات تخلفات در این نهاد عمومی وجود ندارد و صرفا از صندوقهای نامه استفاده میشود که این روش عملا در دنیای امروز با ظهور اینترنت و شبکههای اجتماعی منسوخ شده و دیگر کاربردی ندارد.
نکته قابل تأمل دیگر این است که تا کنون در شهرداری همدان هیچ گزارش مستندی از میزان تأثیر صندوقهای مکاتبه در کاهش تخلفات اداری گزارش نشده است و عملا هیچ فرآیند مشخصی برای بررسی این گزارشات وجود ندارد.
سامانه گزارشگران تخلف، بستر کشف تخلفات اداری
در قوانین مصوب جمهوری اسلامی تخلفات اداری به عناوین مختلفی دستهبندی میشود که با بررسی آن متوجه خواهیم شد گزارشگران تخلف، یکی از بهترین بسترهای کشف این تخلفات میتواند باشد.
دریافت رشوه، رعایت نکردن شئونات اسلامی، دریافت وجه غیرقانونی، تعطیلی خدمت در زمان مقرر، تبعیض و پارتیبازی، اختلاس و انجام ندادن امور اربابرجوع از جمله مهمترین این تخلفات است که در شهرداری همدان ممکن است اتفاق بیفتد و نیاز باشد یک شهروند یا کارمند آن را گزارش دهد.
نکته قابل تأمل این است که گزارش این تخلفات در ظاهر کوچک، ممکن است زمینهساز کشف فسادهای بزرگتر باشد و از سوی دیگر فرآیندهای ناقص و زمینهساز بروز تخلف و فساد را شناسایی میکند که با برنامهریزی میتوان آن فرآیندها را اصلاح کرد.
از نکات مهمتر در اجرای این طرح میتوان به مسئولیتپذیری بیشتر مردم در مشارکت و نظارت و زمینهسازی برای اجرای اصل 8 قانون اساسی که بر مشارکت عموم مردم در امر به معروف و نهی از منکر تأکید دارد، استفاده کرد.