موسیقی سنتی استان همدان با توجه به حضور جوانان مستعد و افرادی که به طور آکادمیک موسیقی را آموختهاند، آرام آرام در حال پیدا کردن جایگاه واقعی خود است.
به گزارش فارس، تاریخ غنی همدان در بعد فرهنگ و هنر باعث شده تا یکی از اولینهایی باشد که شالوده بسیاری از هنرهای ایرانی از جمله موسیقی در آن پیریزی شده است. زبان فهلوی و لحن اورامنی و خاستگاه آن در این منطقه از نکتههای قابل توجه در این زمینه است. اورامهخوانی و خواندن ترانه را میتوان از دیرباز در این ناحیه دید. باباطاهر، این عارف دلسوخته از اولین کسانی است که در همدان با موسیقی آشنایی داشته و خود نیز در شعرش به این موضوع اشاره کرده است.
دلی دیرم چومرغ پا شکسته
چشوکتی برلب دریا نشسته
همه میگن که طاهر تار بنواز
صدا کی می دهد تار شکسته
*****
دو زلفونت بود تار ربابم
چه میخواهی از این حال خرابم
تُه که با مو سر یاری نداری
چرا هر نیمه شو آیی به خوابم
******
با توجه به این مقدمه که نگاهی گذرا به گذشته دور دارد، با نگاهی به موسیقی همدان در قرن اخیر، میبینیم که در این راستا اهالی موسیقی اعم از کسانی که موسیقی مقامی را اجرا میکردهاند مانند" تلیم خان"(که شاعر هم بوده و در همدان و ساوه مشهور عام و خاص است) و یا استاد "عاشیق حیدر محمودی"و غیره و یا در موسیقی کلاسیک هم افرادی چون "طالع"(که شاعر و موسیقیدان است) همچنین "موسی نثری"(نویسنده و موسیقیدان) و افراد دیگری همچون مرحومان"گلپریان"،"برق لشکری"،"قیطاسی"،"امیر ناصر مهرورز" و هنرمندانی چون"کوروش ابراهیمی"،"مسعود فریدونی"،"مسعود آسایش"،"سیاوش دیهیمی"،"علی کریمی" و غیره ازجمله کسانی هستند که میتوان در این مقوله از آنان نام برد.
اما خوشبختانه در سالهای اخیر با حضور جوانان علاقمند و بااستعداد در موسیقی سنتی همدان شاهد روحی تازه در این هنر هستیم، به طوری که اکثر نوازندگان و اعضای گروههای موسیقی را هنرمندان جوانی تشکیل داده که با وجود مشکلات و مسائل امروز، نه تنها دست از تلاش نکشیده بلکه با پشتهکار و ممارست موجبات موفقیتهای فراوانی را نیز فراهم کردهاند.
برای بررسی بیشتر وضعیت موسیقی سنتی همدان با چند تن از این جوانان به گفتوگو نشستهایم که خلاصه از آن در ادامه ارائه میگردد.
* موسیقی سنتی همدان در حال بهدست آوردن جایگاه واقعی خود است
در همین رابطه سرپرست گروه موسیقی "همنوازان رها" در گفتوگو با خبرنگار فارس با بیان اینکه در حال حاضر موسیقی سنتی با توجه به حضور جوانان مستعد و افرادی که به طور آکادمیک موسیقی را آموختهاند آرام آرام در حال به دست آوردن جایگاه واقعی خود است، اظهار کرد: البته این امر نیاز به حمایتهای همه جانبه مسوولان مربوطه و پیشکسوتان همچنین مردم هنردوست همدان دارد.
شاهین ترکمان با تاکید بر اینکه یک اجرای موفق اجرایی است که تمام موارد لازم را در برداشته باشد، افزود: آهنگسازی و تنظیم مناسب، مهارت در نوازندگی و خوانندگی همچنین توجه به نیازهای روحی و روانی مخاطبین در آثار ارائه شده و عدم تقلید و نوآوری و توجه به توانمندیهای موجود در موسیقی استان از مهمترین این موارد است.
وی در مورد مشکلات اجرای کنسرت در همدان گفت: اجرای کنسرت نیاز به تمهیدات مقدماتی دارد که از مهمترین آنها میتوان به داشتن محل مناسب برای تمرین و اجرای گروهها، هماهنگی لازم بین نهادهای ذیربط و حمایتهای مادی و معنوی از طرف اداره ارشاد و ادارات مربوطه اشاره کرد.
سرپرست گروه موسیقی "همنوازان رها" همدان درباره دلایل عدم رغبت هنرمندان موسیقی همدان به فعالیت در این حوزه اظهار کرد: متاسفانه هنرمندان عرصه موسیقی ما آنگونه که باید و شاید است حمایت نمیشوند.
وی گفت: از طرفی دیگر عدم شغل مناسب و پارهای از مسائل جانبی هم باعث شده تا گروهی از جوانان هنرمند و شایسته موسیقی ما به تهران مهاجرت کنند که این امر نه تنها تهی شدن عرصه موسیقی را به دنبال داشته بلکه از نظر روانی هم جوانان ما بعد از مدتی دچار وازدگی میشوند.
ترکمان تصریح کرد: باید با دعوت از افراد متخصص برای کنکاش درمورد نقاط ضعف و قوت این هنر و مسائل حاشیهای آن جلسات متعدد برگزار و از همه مهتر به معنای واقعی کلمه کار به دست کاردان سپرده شود.
* وضعیت خوبی در حوزه موسیقی سنتی نداریم
سرپرست گروه موسیقی "چکاد" همدان نیز با بیان اینکه همدان در حال حاضر وضعیت خوبی در حوزه موسیقی سنتی ندارد، اظهار کرد: با وجود اینکه شاید افراد زیادی در زمینه نوازندگی و گروهنوازی در استان فعالیت دارند اما هیچگونه خلاقیت و نوآوری در آثار آنان دیده نمیشود.
کاظم مرادی مسعود با تاکید بر اینکه هنرمندان ما باید که چاشنی خلاقیت را حتماً سرلوحه کار خود قرار دهند، افزود: برای خارج شدن از این وضعیت کسلکننده و یکنواخت اهمیت دادن به این امر اجتناب ناپذیر است.
وی یکی دیگر از دلایل افول موسیقی همدان را وجود باندبازی و تنگنظریهای بعضی از فعالان این حوزه دانست و ادامه داد: علاوه بر اینها متاسفانه در سالهای اخیر همدلی لازم بین موسیقیدانان همدان کمرنگتر شده که این مهم نیز موجبات عدم رشد و به نوعی درجا زدن هنر موسیقی در همدان را رقم زده است.
مرادی مسعود شناخت ذائقه مخاطب در شرایط کنونی را یکی از نکات بسیار مهم در اجراهای موفق موسیقی عنوان کرد و افزود: برای این کار، مهم است که ارتباط و اطلاع دقیقی از فضای و شرایط فرهنگی جامعه داشته باشیم تا براساس آن بتوانیم نیازهای مخاطبین را برآورده کنیم.
وی با تاکید براینکه رفع این مشکلات نیازمند همکاری و همدلی هنرمندان و مسوولان است،گفت: در درجه اول لازم است هنرمندان موسیقی ما با بهروزرسانی اطلاعات و داشتههای خود، با همکاری و فعالیتهای مستمر و منظم خود از تجربیات یکدیگر نیز در راستای ایجاد نوآوری و خلاقیت در آثار خویش استفاده کنند.
سرپرست گروه موسیقی "چکاد" همدان گفت: در مورد مسوولان و متولیان هنر هم لزوم حمایت همهجانبه آنان از فعالان فرهنگی و هنری امری اجتناب ناپذیر است به خصوص در بعد مسائل مالی و ایجاد فضای سالم برای آموزش و تربیت هنرجویان جوان و رشد و شکوفایی استعدادهای تازه .
* همدان همیشه مهد هنرمندان بزرگی بوده است
اما یکی دیگر از هنرمندان موسیقی همدان نیز در گفتوگو با فارس با بیان اینکه همدان همیشه مهد هنرمندان بزرگی بوده است، گفت: با وجود هجوم وحشتناک موسیقیهای بی هویت و خالی از هرگونه محتوای مانند موسیقی الکترونیکی و یا انواع سبکهای غلط دیگر به مانند هیپ هاپ، راک، متال و... هنوز هم احساس لطیف و درونمایه محکم موسیقی سنتی ایرانی در بین اقشار عمومی و هنرمندان موسیقی نه تنها جایگاه خودرا از دست نداده بلکه شاهد استقبال خوب مردم همدان و حتی کشور از موسیقی آبا واجدادی خود هستیم.
رضا عباسی یکی از دلایل کاهش رغبت هنرمندان به سمت موسیقی سنتی را عدم درک و فهم اساسی از موسیقی غنی و سنگین ایرانی دانسته و گفت: متاسفانه برخی از هنرمندان ما از بار سخت نگرش و تفکر در مورد این موسیقی تفکربرانگیز شانه خالی کرده و ذهن، قلم، جسم و زمان خود را برای موسیقی های زودهضم، ناماندگار، مجازی و بیهویت نابود میکنند.
سرپرست گروه موسیقی سنتس "آوای فاخته همدان" از لزوم توجه ویژه رسانهها به موسیقی سنتی و ترویج و اطلاعرسانی بهتر از این هنر والای ایرانی به عموم مردم سخن گفت و افزود: البته نباید فراموش کرد پرورش صحیح اساتید مجرب در کنار پشتیبانی و حمایت مناسب از فعالان این حوزه نقش بسیار تاثیرگذاری در ترویج و ماندگاری هنر اصیل موسیقی سنتی ایران دارد.
اگر چه استان همدان از دیرباز مقام و جایگاه ویژهای در موسیقی سنتی کشور داشته و وجود اقوام ترک، لر، کرد و حتی لک در این استان بر تنوع موسیقیایی این پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین افزوده است اما در شرایط کنونی و با توجه به عدم حمایت و پشتیبانی مسوولان مربوطه، بار سنگین ادامه حیات این هنر والا تنها بر دوش هنرمندان و گروههای موسیقی بوده که شاید تنها انگیزه آنها علاقه و میل درونی به فعالیت در هنری است که یادگارسالهای دور این مرز بوم است.