اعتیاد و تاثیر آن برخانواده و جامعه

سلامت وسعادت جامعه به سعادت و پویایی نظام خانواده وابسته است و سلامت وتعادل وتعالی نظام خانواده نیز به کیفیت روابط درون خانوادگی بین زن و شوهر ، والدین و فرزندان بستگی دارد.

هر قدر روابط بین همسران بهتر ،سالم تر و پر جاذبه تر باشد ،زندگی شیرین تر ، مستحکم تر وبا صفاتر می گردد و فرزندان پر نشاط تر و موفقی تربیت خواهند نمود.

بنابراین بخش قابل توجهی از تبلور استعدادها و شکفته شدن توانمندی ها و مسولیت پذیری فرزندان ودرنتیجه برداشتهای مشاهده ای در حریم خانواده ودر کنار والدین مهربان و دلسوز فراهم می گردد و بالعکس هر گونه محرومیت از روابط مطلوب و منطقی با والدین یا جدایی زن و شوهر از یکدیگر و دوری فرزندان از والدین ویا یکی از آنها زمینه اضطراب وافسردگی ، عقب ماندگی فرهنگی ،انحرافات اخلاقی و کج رویی های اجتماعی را هموار می نماید

یکی از بلاهای خانمان سوز که آفتی بر پیکرجوامع بشری است؛ مساله مواد مخدر و اعتیاد می باشد که قدرت تفکر ، خلاقیت ،توان و کوشش و سازندگی را از انسانها گرفته و بنیان خانواده و اعتقاد و باورهای دینی آنها را در معرض نابودی واز هم پاشیدگی قرار داده است ومتاسفانه روز به روز رو به گسترش است

امروزه مساله اعتیاد به مواد و داروها چه به مواد مجاز چه غیرمجاز ؛ به صورت یک مشکل جهانی و فرا گیر در آمده است ، آمارهای منتشره از سوی سازمانهای بین المللی ، مخصوصا سازمان بهداشت جهانی ، کمیته کنترل جهانی مواد مخدر و سازمان یونسکو حاکی از افزایش فزاینده مصرف این مواد در سطح جهان است بر هیچ کس پوشیده نیست که گسترش این روند تیشه بر ریشه بنیادهای اخلاقی ، اقتصادی واجتماعی یک جامعه می زند و آن را از درون دچار فساد می کند ودر نهایت به انحطاط می کشد

به این دلیل هر ساله مبالغ هنگفتی ، صرف مبارزه با آن می گردد ولی همچنان رقم باندهای قاچاق مواد مخدر و تعداد معتادان افزایش می یابد و سازندگی ها رو به نابودی ، و توانایی ها رو به نا توانی و ثروت ها را رو به انهدام و نابودی می رود و میکده خیالی معتاد نیز به ماتمکده ای سرد مبدل می گردد

از این رو پی بردن به علل سوءمصرف داروها و مواد ، به عنوان اولین قدم پیشگیری مطرح می شود. حال این معضل اجتماعی نیازمند مبارزه ای مستمر و همه جانبه از ابعاد اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی ، مذهبی ، آموزشی و ...را طلب می کند ،آنچه مسلم است علاج واقعه قبل از وقوع بیش از هر راه حل دیگر با عقل سلیم جور در می آید .

امر سلیم که حتی خود معتادین منکر آن نیستند ، ضرر و زیانی است که بر اثر اعتیاد به جسم و بدن انسان می رسد که به عنوان نمونه زردی و پوکی و فساد دندان ها در معتادین به تریاک ، مرفین ، هرویین و دخانیات و همچنین ریختن دندانها در نیمه اول عمر در این افراد است .مواد مخدر تارهای صوتی حنجره را تحریک کرده و آهنگ صدای معتاد غیر طبیعی می شود زمینه بروز سل و سرطان ریه را فراهم می کند موجب تپش قلب ، تنگی نفس و دوران سر معتاد می شود .

دهان معتاد همیشه خشک می گردد ؛

روی همین اصل به خصوص تریاکی ها همیشه عادت دارند تنقلات بخورند که این خود باعث سوءهاضمه می شود معتادان معمولا به ضعف کلی جسمی مبتلا گشته که در نتیجه بدنشان مورد هجوم بیماریهای کبد ،کلیه و اختلالات ریوی و گوارشی وبی اشتهایی قرار گرفته و به نارا حتی های مختلف روانی نیز دچار می شوند وتمام فعالیت شان فقط به رفع احتیاجات جسمی یعنی تهیه مواد مخدر منحصر می شود زنان معتاد خیلی زود نازا می شوند و احتمال سقط جنین درآنها بالا می رود اعتیاد نه تنها به خود شخص ختم نمی گردد ، بلکه زیانش از راه وراثت به فرزندان فرد معتاد و همچنین اطرافیان نیز می رسد از طرف دیگر در جهان کشت خشخاش وتولید سایر مواد مخدر زمین های وسیعی را اشغال کرده وبه محصولات دیگر لطمه وارد می کند

استعمال مواد مخدر نیروی کارکشورها را کاهش داده وکاهش نیروی کار موجب کاهش تولیدات داخلی و موجب وابستگی اقتصادی در نتیجه فقراقتصادی و فقر فرهنگی در سطح جامعه گسترده می شود.

با گسترده شدن فقردر سطح جامعه باز هم بر تعداد افرادی که به مواد مخدر روی می آورند افزوده شده چون بین فقر واعتیاد وبزهکاری رابطه مستقیمی وجود دارد بنابراین انحراف و کجروی هم در جامعه زیاد خواهد شد اعتیاد به مواد مخدر ، به عنوان نابسامانی اجتماعی ، پدیده ای است که آن را ، بلای "هستی سوز"نام نهاده اند زیرا ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری از ارزشها وهنجارهای فرهنگی و اخلاقی می گردد و سلامت جامعه را به مخاطره می اندازد و هر سال این بلای خانمان بر انداز ، قربانیان بی شماری را به آغوش سرد خاک می نشاند

اعتیاد به مواد مخدر تقریبا پدیده نوظهوری است که از عمر آن شاید بیش از 150 سال نمی گذرد البته مصرف مواد مخدر و حتی خوگیری و نیز استعمال تفننی بدان ، تاریخی طولانی دارد لیکن از قرن نوزدهم به بعد است که به سبب تاثیر فراوان بر جنبه های متفاوت زندگی اجتماعی انسانها ، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است

در طب جدید به جای کلمه اعتیاد ، وابستگی به دارو به کار می رود که دارای همان مفهوم ولی دقیقتر و صحیح تر است .

مفهوم این کلمه آن نیست که انسان بر اثر کاربرد نوعی ماده شیمیایی از نظرجسمی و روانی به آن وابستگی پیدا می کند ،به طوری که بر اثر دستیابی و مصرف دارو ، احساس آرامش و لذت به او دست می دهد ، در حالی که نرسیدن دارو به خماری، درد های جسمانی و احساس ناراحتی و عدم تامین دچار می شود

سازمان بهداشت جهانی ماده ی مخدر را این گونه تعریف می کند : هر ماده ای که پس از وارد شدن به درون ارگانیسم بدن بتواند بر یک یا چند عملکرد از عملکردها تاثیربگذارد ، ماده ی مخدر است ،این تعریف مصرف کنندگان مواد مخدر را افرادی غیر طبیعی ومنحرف می داند وبراساس آن مواد مخدرهایی نظیر توتون ومشروبات الکلی و هم مخدرهای غیر قانونی مانند هرویین ،ال .اس .دی . را در بر می گیرد و معتاد کسی است که بر اثر مصرف مکرر ومداوم متکی به مواد مخدر ویا دارو شده باشد یا به عبارت دیگر قربانی هر نوع وابستگی دارویی یا روانی به مواد مخدر معتاد شناخته می شود .

از نظر آسیب شناسی هر دارویی که پس از مصرف چنان تغییراتی را در انسان به وجودمی آورد که ازنظر اجتماعی قابل قبول وپذیرش نباشد و اجتماع نسبت به آن حساسیت یا واکنش نشان دهد ،آن دارو مخدر است و کسی که چنین موادی را مصرف می کند معتاد شناخته می شود

بنابراین ، معتاد به کسی می گویند که در نتیجه استعمال متمادی دارو دربدن حالت مقاومت اکتسابی ایجاد شده به شیوه هایی که استعمال مکرر آن موجب کاسته شدن تدریجی اثرات آن می گردد .

از این رو ، پس از مدتی شخص مقادیر بیشتری از دارو را می تواند بدون بروز ناراحتی تحمل کند ودر صورتی که دارو به بدن نرسد ، اختلالات روانی و فیزیکی دراو ایجاد می شود .نتایج بررسی ها نشان می دهد که نوجوانان بیشتر از گروههای سنی دیگر در معرض خطر اعتیاد قرار می گیرند .

در گیری های خانوادگی بین والدین موجب می شود که فرزندان از مراقبت وکنترل لازم برخوردارنباشند این وضعیت و فضای نامناسب و نامساعد خانوادگی و عدم صمیمیت بین افراد خانواده موجب می گردد که فرزندان چنین خانواده ای برای خود دوستانی بیابند و با اهمال و غفلتی که در پرورش آنها شده ،به سوی اعتیاد سوق داده شوند

برخی از افراد سست عنصر و بی اراده وقتی می بینند دوستانشان با مصرف مواد مخدر نگرانی ها و گرفتاریها ی روحی خود را خاموش کرده حالت آرامش و شادی موقتی به دست می آورند ، ازروی کنجکاوی ترغیب می شوند تا با چند بار مصرف ، حالتی مانند آنان به دست آورند ؛اما همین گرایش موقت موجب اعتیاد می گردد و یک عمر بد بختی و پشیمانی را در پی می آورد بیکاری و فرار از مشکلات زندگی و عدم توانایی فرد از روبرو شدن با مسایل اجتماعی از دیگر عواملی هستند که موجب می شوند شخص؛ مواد مخدر را پناهگاهی برای خودتلقی کند به آن پناه برد تنهایی و بی کسی وشکستهای اجتماعی و نداشتن دوستانی صالح ، امین ، دلسوز ومهربان نیز ممکن است فرد را به طرف اعتیاد سوق دهد در اکثر اوقات عوامل روانی و فشارهای عصبی کششی برای اعتیاد در فرد به وجود می آورد مشکلات و نیازهای روانی و عاطفی بر آورده نشده و عوامل نا مساعد و ناراحت کننده ی زندگی شخص را به طرف مواد مخدر سوق می دهد وگروهی نیز با تصوری نادرست برای پیدا کردن آرزوهای گمشده خود به مصرف مواد مخدر روی می آورند و آن را منبع لذت و خوشحالی و رفع نیازمندی های خود می پندارند .

انکار نمی توان کرد که فراوانی مصرف مواد مخدر و در دسترس بودن و تهیه ی آسان آن ، افراد معتاد و توزیع کنندگان را برمی انگیزاند و تاثیر بسیاری در معتاد کردن افراد زود باور به ویژه نوجوانان و جوانان دارد .

برخی از افراد ریشه ی اعتیاد را دررابطه با امورجنسی می دانند و تصور می کنند مصرف مواد مواد مخدرلذت جنسی را افزایش می دهد اما واقعیت این است که مصرف مواد مخدر نه تنها توانایی جنسی را افزایش نمیدهد و بلکه موجب اختلال در تعادل هورمونهای جنسی ، عقیمی در مردان و نازایی در زنان می شود .

در نزد فرد معتاد ، ترس ، وحشت و بزدلی جانشین شجاعت و شهامت و از خود گذشتگی می شود و چون فرد معتاد به کار و شغل شرافتمندانه بی اعتنا می گردد ،ناچار برای به دست آوردن مواد مخدر و توهم در آمد بیشتر به کارهای خلاف شرع ، عقل و عرف اجتماع مانند تکدی و دزدی روی می آورد یا واسطه ی فروش مواد مخدر می شود .

افزایش سرسام آور مصرف مواد مخدر در جهان وقاچاق روز افزون این مواد پیامدهای وحشتناکی خواهد داشت که مستقیما نسل جوان و بشریت را تهدید می کند گسترش شبکه قاچاق بین المللی ودام اعتیاد ، میلیونها نفر جوان را به فساد وکام مرگ می کشاند و سودا گران مرگ را به ثروت و قدرت می رساند اعتیاد یک مساله بزرگ بهداشتی و بلایی اجتماعی و دارای جنبه های متعدد اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی، روانی ، اخلاقی و حقوقی است از این رو آگاهی خانواده ها درباره سر انجام نکبت بار اعتیاد در پیشگیری و مهار آن کمکی موثر به شمار می آید

علاوه بر خانواده ها مسئولین نیزباید به فکر چاره باشند وهر روز شاهد چاره جویی هایی مختلفی از سوی مسئولین ومتولیان آن درباره مبارزه با اعتیاد و کاهش آن هستیم که اغلب آنها حکم مسکن موقت در جامعه عمل می کند

ولی متاسفانه نه تنها آمار اعتیاد کاهش چشمگیری نمی یابد بلکه این امر به صورت یک معضل در جامعه نمود پیدا می کند و جوانان با این معضل بیشترروبرو می شوند و ازطرفی سالانه با آن همه آمار و ارقام کشف و ضبط مواد مخدر تا چه اندازه توانسته ایم ورود مواد مخدر به کشور را مسدود کنیم؟

متاسفانه علی رغم آمار ارایه شده باز شاهد اعتیاد و قاچاق مواد هستیم وبه اعتقاد برخی جامعه شناسان باید فرهنگ یک جامعه را تغییر داد تا بتوان با یک معضل اجتماعی مبارزه کرد بنابراین مسئولین امر باید به فرهنگ سازی بیشتر در مبارزه با اعتیاد بپردازند.