«یکی بر سرشاخ بن میبرید»
تخریب باغها در همدان داستان تازهای نیست،هدایت ساختوسازها به جنوبیترین نقطه شهر یعنی دامنه عباسآباد وکوهستانهای الوند در ۳۰سال گذشته باعث شده صدها هکتار از باغها و قناتهای تاریخی این نقاط از شهر نابود شود و برجها و آپارتمانهای بیقواره جای آن را بگیرد.
به گزارش تابناک همدان یکی از پایهگذاران این رخداد تلخ زندهیاد محمد بهنام جو شهردار مردمی همدان در اواخر دهه ۶۰ بود. او بااینکه بسیار عملگرا بود و بهقولمعروف روحیه جهادی داشت اما بارنگ و لعاب دادن به بلوارهای منتهی به دامنه الوند و عباسآباد و تسریع و تجمیع عملیات عمرانی و بهسازی شهر در این نقاط باعث پدید آمدن و توسعه شمال شهر ( بالای شهر)در این منطقه از شهر شد و به دنبال گران شدن قیمت املاک، زمینخواران را به طمع انداخت که باغهای دامنه کوهستان را خشکانده و ساختوساز کنند.
استقرار شهرک مدرس، کوی استادان، متخصصین، پردیس و اعتمادیه در دامنه کوهستان نیز به تخریب باغها دامن زد و مهمترین لکه سبز همدان را برای همیشه از بین برد.
هرچند ممکن است درآن زمان این مدیر شهری قصد ونیت سوئی نداشته اما عملکرد او باعث شده شهربه سمت دامنه الوند کشیده شود و باغها و طبیعت شهر را نابود کند. میتوان گفت محمد بهنام جو بدعتگذار تغییر مسیر توسعه شهری در همدان بود. درحالیکه اگر باغها حفظ میشد وشهر به سمت شمال جغرافیایی یعنی شهرک مدنی کشیده میشد ما امروز یک شهر جدید ومدرن داشتیم ویک شهر تاریخی باتمام زیباییها وسرسبزیهایش.
امروز دیگر از باغ شهر همدان خبری نیست، تنها نواری از باغها و بیشهزارهایی میبینیم که مالکان به طمع کسب سود بیشتر وتبدیل این باغها به بناهای مسکونی وتجاری تلاش میکنند تا درختان را بخشکانند.
اگر از باغهای مناطقی مانند کوچه مشکی، جهاننما، مجدیه، سعیدیه، اعتمادیه و دهها باغ تاریخی دیگر که درسه دهه گذشته نابودشده بگذریم و نادیده بگیریم در طول ۴ سال گذشته با مجوز اعضای شورای شهر فعلی باغهای بسیاری درهمدان نابودشده است؛ باغ و عمارت تاریخی ذوالریاستین، باغ بدیع الحکما، باغ و عمارت جواهری وچندین باغ بزرگ وکوچک در همین دوره نابودشده که باغ بدیع الحکما بیش از ۶ هکتار مساحت داشت. اکنون نیز صدای ارهبرقی از باغهای همدان به گوش میرسد، شهری که روزی باغ شهرش مینامیدند،در حال از دست دادن آخرین تکههای سبز است و راههای تنفسی همدان در حال مسدود شدن است.
روزهای ۳شنبه و ۴شنبه هفته گذشته دهها اصله درخت در محوطه بند دره مراد بیک همدان قلعوقمع شداما همچنان هیچیک از مسئولان مدیریت شهری پاسخ قانعکننده دراینباره نمیدهند. این باغ که نزدیک یک هکتار مساحت داشت توسط مالک خصوصی و مجوز شهرداری نابود شد. به گفته مدیران شهرداری همدان، مالک باغ بامجوز کمیسیون ماده ۷ اقدام به بریدن و قلعوقمع درختان جاده قدیم دره مراد بیک همدان کرده است مالکان بهجای اینکه مانند ادوار گذشته شبانه درختها را ببرند در روز روشن و با اعتماد به نفس کار کامل خود را انجام میدهند واعضای شورای شهر هم باافتخار از آن حرف میزنند و از عملکرد خود دفاع میکنند.
بدون شک این تخریبها و نابودی فضای سبز حاشیه شهر همدان را مدیون ناآگاهی و منعت طلبی برخی مدیران شهری هستیم اما بهقولمعروف «جلوی ضرر را از هرجا بگیری منفعت است.» پرسش این است که چه پدیده و روندی میتواند از این زیادهخواهی جلوگیری کند؟
پیوند نهادهای مدنی، رسانهها و مردم مطالبه گر میتواند از پیشروی زمینخواران به طبیعت این شهرجلوگیری کند.آگاه شدن مردم بهضرورت حفاظت ازمیراث طبیعی،توجه به محیطزیست ودر پی آن مطالبه گری یکی از راهکارهاست.همچنین نقش نهادهای مدنی را درچنین کارزارهایی نمیتوان نادیده گرفت، اما آنچه امروز درهمدان شاهد هستیم بیشتر شهروندان توجهی به حقوق ونیازهایی محیط زیستی ندارند و فعالان مدنی نیز درگیر رقابت و اختلافاتی هستند که باشبکهسازی های جدید پدیدار شده است.
این فعالان مدنی که میتوانستند بهعنوان ناظران بیطرف و پل ارتباطی بین نهاد قدرت و جامعه محلی نقشآفرینی کنندغایب هستندیا اگر حضور دارند درگیر اختلافات داخلیاند ودر فضای مجازی مشغول انتقاد کردن ازیکدیگر هستند درنتیجه نتوانستهاندچندان ثمربخش و مفید باشند.
رسانهها نیز میتوانستند مؤثر باشند اما منابع خبری رسانههای همدان، مدیران و مسئولان هستند. رسانهها در غیاب فعالان مدنی تنها به گفتهها و اظهارات مسئولان بسنده میکنند اینیک طرفه یه قاضی رفتن رسانهها باعث شده مدیران پیروز میدان باشندبه دلیل اینکه نقدی صورت نمیگیرد و جامعه بدون نقد نیز جامعه پویایی نیست.
درحالیکه اگرمطالبات فعالان اجتماعی از طریق رسانههای محلی بیان میشد به دلیل وجود ناظران اجتماعی کمتر به قانون بیتوجهی میکردند حتی اگر فرض کنیم مدیران شهری به وظیفه خودآگاه نباشند در صورت حضور فعالان مدنی آنان به نقش و وظیفه خودآگاه میشدند.